Rozładunek materiałów budowlanych przy użyciu żurawia

Rozładunek materiałów budowlanych na placach budów wykonywany jest najczęściej przy użyciu hydraulicznych dźwigów samochodowych, które zapewniają odpowiednią mobilność, wydajność oraz bezpieczeństwo rozładunku, załadunku i transportu prefabrykatów, elementów konstrukcji, maszyn i urządzeń oraz materiałów budowlanych wykorzystywanych na budowach.

Czym jest żuraw przenośny (przeładunkowy)?

Żuraw przenośny – zwany również hydraulicznym dźwigiem samochodowym HDS to dźwignica zamontowana na podwoziu samochodu ciężarowego między kabiną kierowcy a skrzynią ładunkową auta. Dźwignica umożliwia załadunek i rozładunek materiałów budowlanych. Żurawie te napędzane są pompą hydrauliczną, która jest zasilana z podwozia pojazdu poprzez przystawkę odbioru mocy. Przystawka ta podłączona jest do wyjścia ze skrzyni biegów.

Żurawie HDS składają się z bazy żurawia (podstawy), na której zainstalowana jest kolumna obrotowa. Kolumna połączona jest z wysięgnikiem z jednym lub dwoma ramionami połączonymi przegubowo. Ramiona poruszają się za pomocą siłowników hydraulicznych. Na końcu ramion żurawia znajduje się urządzenie chwytające – m.in. widły, ścisk do palet, hak lub chwytak.

Istnieje kilka konstrukcji żurawi przenośnych, które pozwalają na transport materiałów budowlanych. Należą do nich konstrukcje:

• ogólnego przeznaczenia wyposażone w sztywno zamontowaną konstrukcję żurawia przytwierdzoną do podwozia pojazdu. W żurawiach tego typu podnośnik operuje w płaszczyźnie poziomej, obracając się oraz zmieniając wysięg dźwigu;
• przeładunkowe montowane za kabiną kierowcy pozwalające na sprawny transport, załadunek i rozładunek materiałów budowlanych;
• dźwigi HDS montowane w tylnej części podwozia ciężarowego wyposażane dodatkowo w skrzynię ładunkową;
• dźwigi HDS wykorzystywane w branży leśnej.

Realizując rozładunek i transport materiałów budowlanych za pomocą żurawi przeładunkowych, należy zwrócić uwagę na cztery kluczowe parametry dźwignicy. Są nimi: udźwig żurawia, wysięg, moment udźwigu oraz wysokość podnoszenia.

• Udźwig żurawia Q [kg, t] to maksymalna wielkość obciążenia, którą może w sposób bezpieczny podnosić żuraw. Należy zwrócić uwagę na udźwig brutto, czyli bez rotatora oraz netto z rotatorem.
• Wysięg żurawia [m] to maksymalny poziom odległości od osi obrotu żurawia do urządzenia chwytającego. Innymi słowy – jest to maksymalny wysięg, na jakim może pracować dźwignica.
• Wysokość podnoszenia [m] to odległość pionowa od podstawy żurawia do najwyższego położenia urządzenia chwytającego.
• Moment udźwigu żurawia [tm] stanowi przemnożenie wysięgu żurawia z jego udźwigiem. Przykładowo moment udźwigu wynoszący 80 kNm oznacza, że na wysięgu 10 m żuraw może podnieść 80 kN (ok. 800 kg), a na wysięgu 5 m 16 kN. Im dalszy wysięg żurawia, tym maleje jego udźwig.

Prawne warunki eksploatacji żurawi przenośnych

Każdy dźwig HDS podlega dozorowi technicznemu. Żurawie przeładunkowe o udźwigu do 250 kg z wyłączeniem żurawi wykorzystywanych do przemieszczania osób podlegają dozorowi uproszczonemu. Nie wymaga on zgłoszenia żurawia HDS do Urzędu Dozoru Technicznego oraz badań okresowych, niemniej obliguje użytkownika żurawia do zapewnienia należytej konserwacji dźwignicy i jej obsługi przez wykwalifikowanych operatorów posiadających stosowne uprawnienia.

Aby możliwe było legalne użytkowanie żurawia przeładunkowego do transportu materiałów budowlanych oraz załadunku i rozładunku materiałów budowlanych na terenie placu budowy, konieczne jest jego zarejestrowanie w lokalnym organie dozoru technicznego.

Wydanie decyzji zezwalającej na eksploatację urządzenia poprzedzone jest wykonaniem badania odbiorczego. Podczas badania weryfikowana jest prawidłowość instalacji urządzenia oraz jego przeznaczenia zgodnie z instrukcją eksploatacji, przeprowadzenie prób funkcjonowania z obciążeniem lub prób równoważnych. Po pozytywnym przeprowadzeniu badania odbiorczego przez inspektora UDT urządzenie zostaje dopuszczone do eksploatacji i może być użytkowane zgodnie z przeznaczeniem.

W trakcie eksploatacji żurawia HDS podlegającego dozorowi technicznemu konieczne jest realizowanie badań okresowych (lub kontrolnych w przypadku dozoru ograniczonego), doraźnych badań eksploatacyjnych oraz badań poawaryjnych i powypadkowych.

Badania okresowe dotyczą żurawi HDS objętych pełnym dozorem technicznym. Celem badania jest określenie, czy podczas eksploatacji nie powstały uszkodzenia lub zmiany stanu urządzenia, które wpływają na bezpieczeństwo jego użytkowania. Poza tym badanie weryfikuje prawidłową pracę urządzeń zabezpieczających i ochronnych, prawidłowe umieszczenie napisów ostrzegawczych, dokumentacji i informacji, a także czy eksploatujący zrealizował zalecenia zamieszczone w protokole z poprzedniego badania.

Badanie okresowe obejmuje oględziny urządzenia w miejscach dostępnych oraz przeprowadzenie prób funkcjonowania z obciążeniem w zainstalowanej wersji montażowej. Do badania konieczne jest przedłożenie inspektorowi książki rewizyjnej, dziennika konserwacji urządzenia, a także zaświadczenia kwalifikacyjnego operatorów i konserwatorów obsługujących urządzenie.

Badania doraźne realizowane są na wniosek eksploatującego po wymianie elementu żurawia lub jego modernizacji albo naprawie.