Rola operatora dźwigu w bezpiecznej eksploatacji dźwigu

Żurawie budowlane są urządzeniami transportu bliskiego wykorzystywanymi do pionowego transportu – zarówno ludzi, jak i ciężkich ładunków. Dźwigi znajdują zastosowanie w wielu branżach i sektorach gospodarczych, m.in.: w branży budowlanej, przemyśle, branży TSL czy w sektorze kolejowym.

Wedle analiz opracowanych przez Urząd Dozoru Technicznego z 2015 roku wynika, że aż 90 proc. niebezpiecznych zdarzeń oraz wypadków dotyczących eksploatacji dźwigów budowlanych spowodowanych jest przez czynnik ludzki. Związane jest to z nieprzestrzeganiem zasad BHP oraz instrukcji i protokołów, a także nieprawidłowej organizacji pracy.

Pracodawcy z reguły dostosowują urządzenia do wymogów bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania żurawi przez pracowników na podstawie 3 rozdziału rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy – Dz. U. Nr 191, poz. 1596, ze zm.

Zdecydowanie częściej wypadki i nieszczęśliwe zdarzenia są powodem niewłaściwej eksploatacji urządzeń technicznych przez operatorów.

Bezpieczna eksploatacja dźwigu, czyli w zgodzie z przepisami i instrukcją eksploatacji

Operatorzy zobligowani są do wykonywania obowiązków pracowniczych zgodnie z instrukcją eksploatacji, która dołączana jest do urządzenia przez producenta, a także ze stanowiskową instrukcją obsługi, jeżeli jest ona wymagana przez przepisy UDT.

Dokumentacja zawierająca instrukcje i procedury powinna być umieszczona w zasięgu ręki operatora, dzięki czemu zawsze w razie niepewności powinien on do niej sięgnąć i zapoznać się z zaleceniami dotyczącymi obsługi urządzenia. Nieprzestrzeganie instrukcji eksploatacji oraz przepisów BHP stanowi jedno z największych przewinień przeciw bezpieczeństwu pracy na stanowisku operatora i może skutkować uszkodzeniem żurawia lub jego otoczenia, a także wypadkami ze skutkiem śmiertelnym.

Obowiązki operatora dźwigu przed rozpoczęciem pracy

Przed rozpoczęciem pracy operator zawsze powinien upewnić się, że żuraw został dopuszczony do ruchu przez UDT, a także czy na jego wyposażeniu znajduje się niezbędna dokumentacja zawierająca instrukcję stanowiskową i eksploatacyjną. Operator powinien również zweryfikować, czy przeglądy zrealizowano niezbędne przeglądy konserwacyjne żurawia i dokonać oceny ogólnego stanu technicznego urządzenia. Podczas przeglądu należy sprawdzić: mechanizm podnoszenia, zmiany wysięgu i jazdy, element jezdne i sterownicze, sygnalizację, stan oraz dobór zawiesi, oświetlenie, panel sterowniczy, a także elementy zapewniające stateczność urządzeniu. Wyniki przeglądu należy zanotować w dokumentacji eksploatacyjnej. Wszelkie nieprawidłowości powinny być zgłoszone pracodawcy, a praca powinna zostać wstrzymana.

Operator przed rozpoczęciem pracy powinien uzyskać od przełożonego informacje dotyczące parametrów przenoszonych ładunków oraz miejsca ich podnoszenia i składowania. Operator, hakowy i sygnalista powinni dysponować instrukcjami stanowiskowymi kompleksowo określającymi obowiązki i potencjalne zagrożenia dotyczące eksploatacji żurawia.

Rozpoczęcie pracy przez operatora powinno być poprzedzone rozpoznaniem, w którego zakres wchodzi zweryfikowanie: obszaru działania żurawia, wytypowanie miejsc, w których może dojść do zagrożenia bezpieczeństwa oraz odpowiednie wygrodzenie tych miejsc z obszaru pracy.

Obowiązki operatora podczas przemieszczania ładunków

Podnoszenie oraz podnoszenie ładunków powinno odbywać się niezwykle ostrożnie, dokładnie i powoli. Operator nie może opuszczać stanowiska pracy, dopóki ładunek jest zawieszony na żurawi. Jeżeli operator nie może liczyć na dobrą widoczność i doświetlenie obszaru roboczego, wówczas zobligowany jest do korzystania z pomocy sygnalisty.

Niedopuszczalne jest przenoszenie ładunków nad ludźmi. Ładunki zawsze muszą być przenoszone powoli i w taki sposób, by nie dopuścić do kołysania się ładunku, co może zagrozić utratą stateczności żurawia. Największe niebezpieczeństwo rozkołysania dotyczy długich ładunków.

Operator powinien również mieć na względzie warunki atmosferyczne, które w znaczący sposób wpływają na specyfikę i bezpieczeństwo pracy. Osoba obsługująca dźwig powinna usuwać oblodzenie na podestach, drabinie, schodach, uchwytach oraz barierkach, a także uwzględniać podczas pracy porywisty wiatr. Operator powinien zweryfikować, do jakich prędkości wiatru można użytkować żuraw, a także zabezpieczyć dźwig przed podmuchami wiatru po zakończeniu pracy.

Obowiązki operatora po zakończeniu pracy

Przed zakończeniem pracy operator powinien zabezpieczyć żuraw przed dostępem niepowołanych osób. Zabezpieczenie żurawi przejezdnych i przenośnych należy wykonać w pozycji transportowej zgodnie z instrukcją producenta. Szczególnie istotne jest zabezpieczenie wysięgnika przed obracaniem się podczas jazdy.

Najpopularniejsze zagrożenia podczas eksploatowania dźwigu

Urząd Dozoru Technicznego opublikował najczęściej identyfikowane zagrożenia wynikające z nieprzestrzegania wymagań rozdziału 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U. nr 191, poz. 1596, ze zm.). Zalicza się do nich m.in.:

• brak sygnału informującego o uruchomieniu mechanizmu jazdy,
• brak zabezpieczenia niekontrolowanego ruchu wodzaka po zerwaniu się liny,
• niedostateczne pole widzenia podczas jazdy do tyłu,
• przypadkowe uruchomienie dźwigni sterowniczych,
• niemożność uruchomienia wyłącznika awaryjnego,
• grawitacyjne opuszczenie ładunku.

Chcesz dowiedzieć się więcej o pracy operatora? Zapisz się na nasz kurs i zacznij pracę w zawodzie!