Praca na wysokości – uprawnienia, warunki, wymagania

Praca na wysokości jest szczególnie niebezpiecznym zajęciem, które wymaga odpowiedniego przeszkolenia, uprawnień, a także warunków. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy z dnia 26 września 1997 r. do prac na wysokościach zalicza się m.in.: pracę na drabinach, konstrukcjach budowlanych, rusztowaniach czy dźwignicach na wysokości powyżej 1 metra od poziomu gruntu.

Praca na wysokości a cechy osobowościowe

Praca na wysokości obliguje osoby do dysponowania pewnymi cechami osobowościowymi, które zapewnią odpowiedni komfort i bezpieczeństwo realizowanych robót. Podejmując się pracy na wysokościach, przede wszystkim nie należy mieć lęku wysokości.

Poza tym od osób realizujących tego typu prace wymaga się, aby były opanowane, odpowiedzialne oraz umiały zachować zimną krew w obliczu niebezpieczeństw. Wiele prac na wysokościach realizowana jest w kilkuosobowych grupach. Z tego też względu pracownik powinien również mieć odpowiednie zdolności interpersonalne i być osobą komunikatywną.

Praca na wysokościach – uprawnienia

Przepisy BHP nie określają, na jakie specjalistyczne szkolenia należy kierować pracownika, który będzie wykonywał pracę na wysokościach. Niemniej, istnieje kilka innych warunków, które pracownik musi spełnić, jeśli zamierza wykonywać prace na wysokości.

Przede wszystkim obligatoryjne jest posiadanie przez pracownika zaświadczenia lekarskiego uzyskanego po zaliczeniu specjalistycznych badań lekarskich. Zaświadczenie to regulowane jest przez rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. Nr 69, poz. 332 z późn. zm.)

Pracy na wysokości mogą podejmować się osoby pełnoletnie, które poza aktualnym orzeczeniem lekarskim, odbyły szkolenie z zakresu BHP oraz zaznajomiły się z instruktażem stanowiskowym, a także zostały zapoznane z oceną ryzyka zawodowego związanym z realizowanymi zadaniami pracowniczymi. Poza tym pracownicy muszą być wyposażeni w niezbędne środki ochrony indywidualnej. Muszą oni także posiadać ważne szkolenie BHP.

Uprawnienia dotyczące prac na wysokości są uzależnione od rodzaju wykonywanych robót oraz obsługiwanych maszyn i urządzeń. Osoby chcące podejmować prace na wysokości powinny przejść stosowny kurs alpinistyczny. Z kolei te z nich, które będą w pracy obsługiwać dźwignice, muszą odbyć kurs operatorski. Po zakończeniu szkolenia operatora konieczne jest zaliczenie państwowego egzaminu UDT, który uprawnia do obsługi urządzeń dźwignicowych. Niemniej, tego rodzaju uprawnienia wymagane są wyłącznie do obsługi zwyżek czy dźwigów.

Praca na wysokości a wymagania stanowiskowe

Poza uprawnieniami niezwykle istotne jest odpowiednie zorganizowanie pracy na wysokości. Ze względu na to, że jest to praca szczególnie niebezpieczna, opiera się ona na precyzyjnie określonych zasadach organizacji. Zalicza się do nich m.in.: zapewnienie pracownikom instruktażu stanowiskowego i środków zabezpieczających, a także wyznaczenie osób do prowadzenia bezpośredniego nadzoru nad wykonywanymi pracami.

Środki zabezpieczające można skategoryzować na środki techniczne oraz organizacyjne. Zalicza się do nich m.in. stosowanie barier i osłon, dysponowanie sprzętem chroniącym przed upadkiem czy znakowanie i zabezpieczanie terenu pracy.

Instruktaż stanowiskowy podczas prac na wysokości sprowadza się do podziału pracy pomiędzy poszczególnych pracowników, ustalenia kolejności działań, a także sprecyzowania i pilnowania wymagań BHP podczas wykonywania poszczególnych zadań pracowniczych.

Ustalanie konkretnych wymagań stanowiskowych podczas realizowania prac na wysokości sprowadza się do sporządzenia listy prac niebezpiecznych oraz oszacowania oceny ryzyka zawodowego. Następnie na podstawie ryzyka zawodowego należy dobrać odpowiednie zabezpieczenia i środki ochrony.

Praca na wysokości a podstawowe zasady postępowania i najczęstsze przyczyny upadków

Podczas prac na wysokości należy przestrzegać kilku istotnych zasad, które ograniczają ryzyko wypadków oraz uszkodzeń sprzętu. Najważniejszą zasadą jest to, aby nie rozpoczynać pracy bez jej odpowiedniego zaplanowania. Nie należy lekceważyć zagrożenia, a podczas dobierania środków ochrony konieczne jest kierowanie się zasadą szczególnej ostrożności. 

Sprzęt zabezpieczający zawsze powinien być w pełni sprawny oraz dostosowany do rodzaju i specyfiki pracy na wysokościach. Jeśli tylko praca może być wykonywana z użyciem podestów ruchomych czy schodów przestawnych, wówczas należy zrezygnować z użycia drabin. Należy także upewnić się, że pracownicy umieją obsługiwać sprzęt ochronny, a także że ich praca podlega stałemu nadzorowi.

Najczęstszymi przyczynami wypadków podczas prac na wysokości jest zbyt niska świadomość zagrożenia oraz brak zaplanowania działań. Poza tym do wypadków dochodzi, gdy pracownicy są niedostatecznie przeszkoleni, nie są wyposażeni w sprzęt ochronny oraz gdy nadzór nad pracami nie jest prowadzony w trybie ciągłym.