Dlaczego dochodzi do zerwania lin w trakcie pracy UTB?

Przy pracy ze stalowymi linami zdarzają się przypadki ich zerwania podczas użytkowania urządzeń. Takie sytuacje nie są zbyt częste – szczególnie gdy użytkownicy pilnują wszystkich wymaganych procedur bezpieczeństwa. Jeśli jednak wystąpią, mogą mieć poważne konsekwencje. Dzięki zrozumieniu przyczyn tych zdarzeń można im skuteczniej zapobiegać. Dlaczego dochodzi do zerwania liny w trakcie pracy UTB? Najważniejsze kwestie znajdziesz poniżej.

Jakie są przyczyny zerwania liny?

Urządzenia Transportu Bliskiego (UTB) odgrywają kluczową rolę w wielu gałęziach przemysłu, od budownictwa po logistykę. Ich sprawna i bezpieczna praca jest niezbędna dla zachowania ciągłości procesów produkcyjnych. Jednym z najważniejszych elementów każdego UTB są liny stalowe, odpowiedzialne za podnoszenie i przenoszenie ładunków. Zerwanie liny to poważna awaria, która może prowadzić do uszkodzenia sprzętu, przestojów w pracy, a co najgorsze – do wypadków z udziałem ludzi.

Do najczęstszych przyczyn zerwania liny zaliczamy:

• Zmęczenie materiału

Liny stalowe, pracując pod obciążeniem, ulegają cyklicznym naprężeniom. Z czasem, pod wpływem tych naprężeń, w materiale zaczynają powstawać mikropęknięcia, które stopniowo się powiększają, osłabiając linę. Proces ten nazywamy zmęczeniem materiału. Na jego tempo wpływa liczba cykli pracy, wielkość obciążenia oraz warunki środowiskowe, w jakich pracuje lina. Im większe obciążenia i trudniejsze warunki (np. wysoka wilgotność, temperatura), tym szybciej postępuje zmęczenie (lina dobierana jest tak, by sprostać wymagającym warunkom pracy).

• Korozja

Działanie wilgoci, chemikaliów, soli i innych czynników atmosferycznych powoduje korozję lin stalowych. Korozja osłabia przekrój liny, zmniejszając jej wytrzymałość. Wyróżniamy różne rodzaje korozji, m.in. korozję wżerową i międzykrystaliczną. Regularne kontrole lin i ich konserwacja są kluczowe w zapobieganiu korozji.

• Uszkodzenia mechaniczne

Do uszkodzeń mechanicznych lin dochodzi najczęściej w wyniku niewłaściwego montażu czy uszkodzeń zewnętrznych. Tarcie o ostre krawędzie, zginanie na zbyt małych promieniach, uderzenia i otarcia mogą znacząco osłabić linę i doprowadzić do jej zerwania. Przypadki mechanicznych uszkodzeń (niezwiązanych z normalnym zużyciem eksploatacyjnym) lin są zwykle najbardziej widoczne.

• Przeciążenia

Przekroczenie dopuszczalnego obciążenia liny to jedna z najczęstszych przyczyn awarii. Należy pamiętać, że oprócz obciążeń statycznych, na linę działają również obciążenia dynamiczne (udarowe), które mogą być znacznie większe od obciążenia nominalnego.

• Brak rutynowych przeglądów serwisowych

Systematyczne przeglądy i kontrole stanu lin są absolutnie niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa pracy UTB. Zaniedbanie inspekcji uniemożliwia wczesne wykrycie oznak zużycia i może prowadzić do tragicznych konsekwencji. Urząd Dozoru Technicznego (UDT) określa szczegółowe wymagania dotyczące inspekcji lin i całych UTB.

Lina zrywa się pomimo zachowania procedur – dlaczego?

Analiza konkretnego przypadku z pewnością pomoże w lepszym zrozumieniu, dlaczego dochodzi do zerwania lin w trakcie pracy UTB:

Zerwanie liny stalowej – przykład

Na żurawiu wieżowym o maksymalnym udźwigu 8 ton i zasięgu wysięgnika 55 m zastosowano linę stalową o średnicy 12 mm, konstrukcji 6x36WS-IWRC, o długości 90 m. Lina była użytkowana w zmiennych warunkach atmosferycznych, w tym w środowisku o dużej wilgotności. Po 3 latach intensywnej eksploatacji doszło do zerwania liny podczas podnoszenia prefabrykatu betonowego o masie 6 ton.

Przy analizie liny odkryto znaczną korozję oraz liczne pęknięcia drutów. Na długości 6xd znaleziono 15 pękniętych drutów, a na długości 30xd aż 50. Dodatkowo struktura liny wykazała brak odpowiedniego smarowania, co spowodowało przyspieszone zużycie drutów nośnych. Zgodnie z normą ISO 4309, linę należało wyłączyć z eksploatacji, gdy liczba pękniętych drutów przekroczyła 5 na długości 6xd i 10 na długości 30xd. W tym przypadku zaniedbano regularne przeglądy oraz konserwację – przyczyną awarii było kontynuowanie pracy liny mimo znacznego przekroczenia kryteriów wyłączenia liny z użytkowania.

Jak zapobiegać zerwaniom liny?

Czy można skuteczniej zapobiegać zerwaniom lin stalowych przy eksploatacji urządzeń UTB. Oczywiście, że tak. W tym celu należy zadbać o:

• odpowiedni proces doboru liny stalowej – dobór liny do danego urządzenia opiera się na rygorystycznych normach, m.in. ISO 16625 czy FEM 1.001; wymagania te ściśle regulują zasady wyboru liny z uwzględnieniem rodzaju oraz przeznaczenie urządzenia;
• regularne inspekcje i konserwacja – liny powinny być regularnie kontrolowane i konserwowane zgodnie z harmonogramem określonym przez producenta i normy; konserwacja obejmuje smarowanie, czyszczenie i kontrolę wizualną;
• monitorowanie stanu lin i reagowanie na widoczne uszkodzenia – oprócz inspekcji wizualnych, warto stosować nowoczesne metody diagnostyczne, takie jak badania magnetyczne, które pozwalają na wykrycie ukrytych wad liny;
• szkolenia operatorów – operatorzy UTB powinni być odpowiednio przeszkoleni w zakresie obsługi, eksploatacji i identyfikacji wczesnych oznak zużycia lin.

Więcej o prawidłowej eksploatacji lin przeczytasz na blogu dzwignice.pl.